रशीम शती उदयोग

     शतकरी बधनो आपलयाला माहित आह की सततचया एका पिकामळ व सततचया रासायनिक खताचया वापरामळ जमिनीची उतपादकता कमी होत असत, शतीमालाला निशचित बाजारभाव नाही यामळ शतीमधय सधया अशवासकता यत आह. तयाचबरोबर शतकचयाच सवत:च कषतर कमी होत चालल आह. अशा परिसथितीत कमी कषतरात जासतीत जासत उतपनन ;मिळवण  कावठाची गरज झाली आह. शतकरी बधनो या मखय पीकाबरोबर शतीला परक अस जोडउदयोग करण कावठाची गरज बनली आह. रशीम उदयोग हा शतीवर आधारित रोजगाराची परचड कषमता असलला जोडउदयोग आह. जमीन जवहढी चागली, तवहढ पालयाच उतपनन जासत वहाव यासाठी ;चागली जमीन निवडण व तिची ; काळजी घण ह यशसवी रशीम उदयोगासाठी अतयत गरजच असत. जमिनीची जडणघडण, जलधारणशकती, निचराशकती, सदरिययकत, भसभशीतपणा, योगय साम, दययम सकषम अननदरवयाची उपलबधता, तिचा पोत इ. बाबी जया जमिनीत भरपर आहत, अशा जमिनीच आरोगय चागल आह अस महणता यईल अशाच जमिनीतन चागलया कसदार पालयाच उतपनन घवन या उदयोगातन भरपर फायदा आपण मितठव शकतो, परत आपण नमक तथच दरलकष करतो आणि २-३ वरषात उतपनन कमी झाल महणन लागवड कमी करतो महणनच आपलयावर रशीम उदयोगाचया बाबतीत आतमचितन व आतमपरिकषण करणयाची ववठ आली आह.शतकरी बधनो अधिक उतपनन दणानया वही-१ सारखया ततीचया वाणाची लागवड कलयामळ जमिनीतन अननदरवयाच परचड परमाणात शोषण होत आह. तयामानान जमीनीला अननदरवयाचा परसा समतोल परवठा होत नाही. कवक बचयाचदा फक‍त नतर परविणायया रासायनिक खताचाच परवठा कला जातो तयामछ जमीनीला आवशयक असललया सरव घटकाचा समतोल परवठा होत नाही. तयासाठी माती परिकषण करन तया अहवालानसार अननदरवयाचा समतोल परवठा करण आज काळाची गरज बनली आह. तयाचपरमाण परतयक अननदरवयाची ततीला आवशयकता का आह ह समजन घतल पाहिज व तयानसार खताचया मातरा दण गरजच आह. यासाठी एकातमीक खत वयवसथापन करण गरजच झाल आह. यामधय रासायनिक खत, सदरिय खत, हिरवकीची; जविक खत इ. खताचा वापर होण आज गरजच झाल आह. यामळ जमिनीची सपिकता टिकन रहाणयास मदत होत. रासायनिक खताबरोबर सदरिय खत, हिरवकीची खत, जविक खत इ. खताचा वापर कलयास रासायनिक खताची कारयकषमता वाढत. हिरवळीचया खतामळ जमिनीच भौतिक व रासायनिक गणधरम सधारतात. तयाचबरोबर जमिनीची सपीकता व साम सधारणयासाठी सदरिय खत वापरण आवशयक आह.शतकरी बधनो नतर हा ततीचा मखय अननघटक आह. नतरामनठ ततीची वाढ झपाटयान होत, पानाचा रग हिरवा होतो, पान लसलशीत होतात व ततीचया पानातील परथिनाच परमाण वाढत. नतरामळ पालाश, सफरद तसचअनक मलदरवयाच जासतीत जासत शोषण होत. नतराचया कमतरतमळ पान लालसर होवन वावठतात व गळन पडतात. वरची पान हिरवी व खालची पान पिवककी दिसतात. सफरद मळ;मळाची वाढ लवकर व भरपर होत, यामळ पानातील कारबोहायडरटस च परमाण वाढत, झाड जोमान वाढत. सफरदचया कमतरतमळ पानातला हिरवषणा कमी होतो. नतर व सफरदपरमाणच पालाशच कारय अननयसाधारण आह. यामळ झाड जोमदार वाढतात, रोगपरतिकारक शक‍ती वाढत, याचबरोबर पालयाची परत सधारत. शतकरी बधनो ततीचया झाडाची लागवड कलयानतर साधारणपण ४-५ महिनयानी रशीम किटक सगोपन सर करण अपकषित असत. तती लागवडी बरोबर किटक सगोपनाची दखील शासतरोकत माहिती,असण आज कावठाची गरज आह. किटक सगोपन सर करणयासाठी मखयतवदोन बाबीची आवशयकता असत.       

                                                                                                     रशीम शतकरी

                                                                                             अनिल दौड 9322258842      

                  

                                                                                     किटक सगोपनसाहितय

  २.   
               बरश कटर                                                                                                         चोकी टर

चदरिका

 

 

  चाप कटर

   

हमिडीटी मीटर        

        

रम हिटर

   

                                                कलर

२) किटक सगोपन गह :-

शतकरी मितरानो रशीम आळी ही शीत रक‍ताची असलयामळ

वातावरणातील बदलतया तापमानाचा  अळयावर तवरीत परिणाम होतो, तापमान

वाढलयास चयापचयाचा वग वाढतो व तापमान कमी झालयास या करिया

मदावतात. बचयाच शतकचयाकड अळयाचया सगोपनातील कात टाकणयाची

आवसथा समजनही तापमान व आरदरता सभाळल न गलयास आळया लहान
मोठया होतात व शतकऱयाच नियोजन बारगळत व उतपनन कमी मिळत, यामळ
सगोपन कालावधीत आळयाना आवशयक असलल तापमान व आरदरता
सभाळण ह यशसवी रशीम उदयोगासाठी अतयत आवशयक आह. यासाठी
शासतरोकत पधदतीन किटक सगोपन गह बाधण आवशयक असत.

१) एक एकर ततीची लागवड असलयास शतकऱयानी ५०*२० फट
आकाराच सगोपन गह बाधण आवशयक आह. याचबरोबर रशीम किटक
सगोपन गहातील पहिलया २ अवसथा जयाला चॉकी किटक सगोपन अस
आपण महणतो यासाठी दखील १०*१० फट आकाराची सवततर खोली
असावी यामधय लहान अवसथत आळयाना लागणार तापमान व आरदरता राखण
सहज शकय होत.

२) सगोपन गह परव-पश‍चिम असाव, परवकड दरवाजा व पशचिमकड
खिडकी असावी, तसच दकषिणोततर समोरासमोर खिडकया असावयात यामळ .
सगोपन गहात हवा खळती राहाणयास मदत होत.

३) सगोपन गहाचया भिती १० फट उच व मधली उची १२ फट असावी व
चारही बाजन वहराडा असावा

४) छताला लोखडी अथवा सिमटच पतर असावत मगया व उदरापासन
बचावासाठी खाली फरशी अथवा कोबा करावा.

आपलयाकड बरचस शतकरी ४-५ फटापरयत भित बाधतात व वरती
९०% शडनट लावतात, यामळ सगोपन गहाचया बाधणीचा खरच जरी कमी
होत असला तरी हिवाळयात सगोपन गहात तापमान राखण जिकीरीच होत.
२) किटक सगोपन साहितय :-

१) बरशीग टर - हलली लज अडीपजाचा वापर होत असलयान
बरशीगसाठी बरशीग टर चा वापर कला जातो. साधारणपण ५० अडीपजासाठी १
टर चा वापर कला जातो. बलक बॉकसीगसाठी अडीपज बरशीग टर मधय ठवलया
जातात व अडयातन अळया बाहर आलयानतर या अळया सगोपनासाठी किटक
सगोपन टर किवा चॉकी टर मधय ठवणयात यतात.

२) किटक सगोपन टर - लाकडी अथवा पलासटीकच ३*५फट

आकाराच सगोपन टर असावत. १०० अडीपजासाठी पहिलया २ अवसथकरिता
किमान ८ टर असण आवशयक आह.

३) पान कापणयाचा लाकडी पाट - चॉकी आवसथतील आळयाना
पाला कापन टाकणयासाठी लाकडी पाटाचा उपयोग करावा.

४) पान कापणयाचया सऱया - चॉकी अवसथतील आळयाना पाला
कापन टाकणयासाठी ६-१२ इच लाबीची धारदार लोखडी सरी असावी.

५) हायगरोमीटर - किटक सगोपन गहातील तापमान व आरदरता
पहाणयासाठी याचा उपयोग कला जातो. यामळ आपलयाला खोलीमधय
आवशयक असलल तापमान व आरदरता कायम ठवणयास मदत होत.

६) चदरिका - आळया कोषावर आलयानतर कोष तयार करणयासाठी
चदरिकचा वापर कला जातो. १०० अडीपजासाठी साधारणपण १००
चदरिकाची आवशयकता असत. सधारित दबार जातीचया १०० अडीपजामधय
अळयाची सखया जासत असलयान अशा सगोपनामधय १०० ऐवजी १५०
चदरिकाची आवशयकता असत.

साधारणपण पहिलया वरषी लागवड झालयानतर ४-५ महिनयानी
शतकऱयाना पहिल पीक सर करता यत व तयानतर परतयक ४५ दिवसानी
शतकरी पढच पीक घव शकतात. यासाठी मातर पहिल पीक निघालयाबरोबर
लगचच शतकऱयानी तती बागची आतरमशागत करन खत दण व पाणी दण
अपकषित असत.
किटक सगोपन - किटक सगोपन गहात सगोपनापरवी व सगोपन
कालावधीत सवचछता न राखलयास आळया सहजासहजी रोगाना बळी पड
शकतात यासाठी परतयक पीक निघालयानतर महणज कोष निघालयानतर
सगोपन गह, साहितय व परिसर निरजतक करण आवशयक असत. यासाठी
फॉरमलिन, सनिटक, कलरोफकट, असतर यासारखया औषधाचा वापर कला
जातो याचबरोबर बलिचीग पावडर, चना इ चाही वापर निरजतकीकरणासाठी
कला जातो. सगोपन कालावधीत विजता, अकश सारखया बड
डिसइनफकटटचा वापर कला जातो.
अडीपजाची काळजी - जिलहयात अडीपज निरमीती कदर नसलयामळ.

शतकऱयानी सगोपन सर करणयापरवी ८-१५ दिवस अगोदर अडीपजाची
मागणी करावी महणज वळत सगोपन सर करता यत.

१) सगोपनासाठी कारयालयातन अडीपज आणताना अडीपजाची वहातक
सकाळी किवा सधयाकाळी करावी.

२) दपारचया वळला उनहात अडीपजाची वहातक कर नय. कारण उषणतमळ
आतील जीव बाहर यणयापरवी अडयातच मरणयाची भिती असत.

३) बसमधन परवास करताना वरती परवासी सामान ठवतात तथ अडीपज ठव
नयत तसच डरायवहरचया कबीन मधय बस नय.

४) मोटारसायकलन परवास करताना मोटारसायकलचया डिकीमधय अडीपज
ठव नयत. कारण अडयाना खळती हवा मिळण गरजच असत. बाजाराचया
पिशवीत किवा इतर सामानात अडीपज ठव नय.

५) उनहाळयात अडीपज वहातक करताना ओल फडक गडाळन घयाव.
शकयतो अडीपज वहातकिसाठी कापडी पिशवी वापरावी.

६) पावसात अडीपज वहातक कर नय

७) मगया, पालीपासन अडीपजाच सरकषण कराव. यासाठी घरी अडीपज
आणलयानतर पिशवीमधय भितीला टागन न ठवता टर मधय ठवावत. टर सटड वर
ठवन तयाच पाय वाटयामधय ठवन तयामधय पाणी घालाव.

* बलक बॉकसिग (अडी उबविणयासाठी परकरिया त महतव) -
एक मादी पतग २४ तासात ५००-५५० अडीपज घालत असत तयामळ मादी
पतगन घातलल पहिल अड व शवटच अड यामधय २४ तासाचा फरक असतो
यामळ एकावळी सरव अडयातन आळया बाहर यत नाही यासाठी शतकऱयाना
सगोपनासाठी अडीपज परापत झालयानतर एकावळी सरव आळया बाहर
यणयासाठी अडयाना बरशीग टर मधय ठवन बलक बॉकसिग करण अतयत
आवशयक असत. अडयाचया पीनहड सटजला महणज अडयाचा रग बदललला
दिसला (अडी फटणयाचया २४ तास आधी) कि अडयाना बलक बॉकसिग करण
महणज काळया बॉकस मधय ठवण किवा काळया कापडाखाली झाकन ठवण
आवशयक असत. यामळ जया अळीची वाढ झालली असल ती आळी

अधारामळ बाहर यत नाही व जयाची वाढ झालली नसत तयाची वाढ होत व
एकावळी सरव आळया बाहर यतात. यासाठी शतकऱयानी अडीपज घताना
तातरिक करमचाऱयाकडन हचिग डट महणज अडयातन आळया किती तारखला
बाहर यणार आहत माहिती करन घण अतयत आवशयक असत.
बरशीग (रशीम अडी फटलयानतर टर मधय घण) -

 

बलब लावन ३०-३५ मिनीटानी बरशीग घयाव. बरशीग घतलयानतर रशीम
आळयाच सगोपन सर होत. बरशीग शक‍यतो सकाळी ९-१० चया दरमयान
घयाव. चॉकी अवसथतील रशीम आळया अतयत नाजक असतात तयामळ तयाना
कोवळा पाला बारीक कापन खायला घालावा लागतो. ही पान अतिशय मऊ व
लसलशीत असतात व यात पाणी, परथिन व शरकरा याच परमाण जासत असत.
तिसऱया अवसथपासन अळयाना फादया तोडन खायला घालतात.
चवथया अवसथपरयत आळयाना किमान दोन वळा पाला व पाचवया अवसथला
तीन वळा पाला घालण आवशयक असत. रशीम आळया तयाचया जिवनचकरात
आवशयक असललया पालयापकी ९०% पाला पाचवया अवसथत खात
असतात. यामळ सगोपन कालावधीत शतकऱयाला पाचवया अवसथला फकत
जासत काम कराव लागत असत. हा कालावधी साधारणपण ६-७ दिवसाचा
असतो. सगोपन कालावधीत सगोपन गहाच तापमान व आरदरता राखण व
आळयाचया वाढीसाठी परशी जागाउपलबध करन दण ही आवशयक असत. या
कालावधीत पहिल २०-२२ दिवस आळया पाला खातात व तयानतर कोषावर
जातात. या २०-२२ दिवसाचया कालावधीत आळया ५ अवसथतन जातात.
पहिलया अवसथतन दसऱया अवसथत जाताना आळी सापापरमाण कात टाकत.
या कालावधीत आळी पाला खात नाही. एकावळला अडयातन आळी बाहर
आलयास आळयाना एका वळला कात टाकायला बसविण व एका वळला कात
टाकन उठविण शक‍य होत यामळ एकावळला आळया कोषावर जाणयास मदत
होत.
आळीची कात अवसथा - आळी कात का टाकत याची माहिती दखील

शतकऱयाना असण अतयत गरजच आह. शतकरी बधनो आळीचया तवचमधय
तनयता हा गणधरम नसलयामळ एका ठराविक मरयादपरयतच तवचा वाढत
तयानतर तवचची वाढ थाबत यामळ आळी ताणलयासारखी होत तिला चमक
यत यामळ आळीची हि तवचा जावन दसरी तवचा यत. या कालावधीच ३ भागात
विभाजन करता यईल.

१) कात टाकणयापरवीची अवसथा :- या अवसथत आळीची भक
मदावत, हालचाल मदावत, आळीच डोक फगीर होत, तोड लहान होत, तवचा
ताणलयासारखी होत व तिला चमक यत.

२) परतयकष कात टाकणयाची  :- आळी परशनचिनहाचया
आकारात शात बसत; पाला खात नाही व सथिर असत. तिची हालचाल थाबत.
३) कात टाकन उठलयानतरची अवसथा :- या अवसथत आळी
पनहा पालयाचया शोधात हालचाल सर करत, तिचया डोकयाचा आकार कमी
होतो तोड मोठ होत, तिचया तवचचा रग बदलतो.

ही माहिती शतकऱयाना अनभवातन व निरीकषणातन यत असत. तवचा

नविन असलयान हि आळीची नाजक अवसथा असत. यामळ आळी रोगाला
पटकन बळी पड शकत. यामळ ९०% आळया कात टाकायला बसलया कि
आळयावर चना धरळण आवशयक असत व कात टाकन उठलयानतर विजता,
अकश पावडर किवा शक‍ती पावडर धरळावी लागत. आळया कात टाकायचया
आधी व कात टाकन उठलयावर पाला कमी खात असतात यामळ कात
टाकयचया आधी व कात टाकन उठलयावर पहिला पाला कमी घालावा महणज
पाला वाया जात नाही. शतकऱयाना कात टाकायला बसणारी अळी, कात
टाकायला बसलली.आळी व कात टाकन उठलली आळी ओळखता आली कि
या उदयोगातील कलिषटता सपली अस समजाव.

 

आळीची कोषावसथा :- पाचवया आवसथनतर आळी कोषावर जात,
आळी कोषावर गली की, आपल काम सपल अस शतकऱयाना वाटत, पण
परतयकषात या कालावधीत दखील विशष काळजी घण आवशयक असत.

१) या अवसथत आळी मोठया परमाणात मतर, विषठा, शवसन व बाषप (अळीन
तोडातन सोडलली लाळ तीच धागयात रपातर होताना) यासवरपात पाणी

बाहर टाकत असत यामळ या कालावधीत सगोपन गह हवशीर असण
आवशयक असत.
२) सगोपन गहातील तापमान जासत वाढणार नाही व कमी होणार नाही
याचीही काळजी घण आवशयक असत. कारण तापमान जासत असलयास धागा
जाड यतो व लाबी कमी मिळत व तापमान कमी असलयास धागा बारीक व
जासत लाब होतो.
३) चदरिकवर आळयाची जासत गरदी होणार नाही याची काळजी घयावी. एका
पलासटीक चदरिकवर ३००-४०० आळया सोडावयात कोष तयार झालयानतर,
कोष वहातक करताना दाबल जाणार नाहीत. याची काळजी घयावी.

शतकऱयानी अडीपज आणणयापासन तसच चॉकी अवसथपासन
आळवाची योगय काळजी घतलयास व शासतरोकत पधदतीन सगोपन कलयास
शतकऱयाना परतयक पीकात जासतीत जासत उतपनन मिळल यात शका नाही.
जयापरमाण मल जनमलयानतर तयाचया खाणयाचया सवयी व तयाची भक ही मल
जसजस मोठ होईल तशी बदलत जात, तयाचा आहार वाढतो, तयाचपरमाण
रशीम अळयाच आह.

या सरव खप छोटया छोटया बाबी लकषात ठवन उदयोग करण आवशयक
असत. या परतयक बाबीला एक शासतरीय कारण आह पण कधी वळ अभावी तर
कधी कटाळा आलयान शतकरी “तयाला काय होत'? अस महणतात आणि
तथच अधोगती सर होत तयामळ शतकऱयानी वळातवळ काढन सरव तातरिक
बाबीची माहिती घयावी व आपण यातील किती टकक बाबी अगिकारतो व ह सरव
आवशयक का आह याची माहिती घयावी यासाठी कलला हा छोटासा परयतन,
धनयवाद !

तती पानावरील ठिपका पानावरील बरशी तती पानावरील ताबरा
रोग

१. तती पानावरील ठिपका रोग

सरकोसपोरा मोरीकोला या  बरशीमळ होतो. तती पानाचया दोनही बाजस

पिववठसर तपकिरी ठिपक दिसतात. परादरभाव जन त नोवहबर या महिनयात

दिसतो.

4 उपाय - १. ततीचया झाडामधय योगय अतर असाव. २. पाला वळत
वापरावा.

१. रोग मोठया परमाणात आढकलयास ०.२% बाविसटन तती पानावर फवाराव.
फवारणीनतर पाला २० दिवसानी वापरावा.

२. पानावरील बरशी

फायलकटिनीया कोरीलिया या बरशीमळ होतो. परादरभाव पावसाबठा व हिवाबठा

या कालावधीत होतो. ततीची पान वळत वापरली गली नाही व बागत परसा

परकाश नसल तर रोग होतो.

*: उधाय - १. ततीचया झाडामधय योगय अतर असाव. २. पाला वबठत
वापरावा. ३. ०.२% बाविसटन किवा ०.२% डायनोकप बरशीनाशकाच
दरावण तती पानावर फवाराव. फवारणीनतर पाला २० दिवसानी वापरावा.

३. तती पानावरील ताबरा सिरोटोलीयम
फिसी या बरशीमळ होतो. पानावर गोलाकार तपकिरी अनक चटट दिसतात.
परादरभाव ऑगसट त फबरवारी या कालावधीत होतो.

* उपाय -१. ततीचया झाडामधय अतर असाव. २. पाला वळत वापरावा
जासत जन होव दव नय. ३.०.२% कवच तती पानावर फवाराव.

सगोपन कालावधीत यणाऱया अडचणी
व आळीवरील रोग -

तती पानावर किवा बागचया आसपास कोणी पसटीसाइड मारल असलयास व
तो पाला आळयाना खायला दिलला असलयास पसटीसाइड चया कषमतनसार
६-१२ तासात आळया उलटी करायाला लागतात व मरतात. तयाचपरमाण
तबाखचया हातान अळयाना पाला दिलयास किवा तबाखचा हात अळयाना
लागलयास किवा मगया मारणयासाठीची पावडर, खडची पावडर अळया
उडालयास अळया सगोपन कालावधीत मरतात व तया आपोआप कशा मलया
ह शतकऱयाचया लकषात यत नाही

 

.

९) तती लागवड :-

3. लागवडीच आतर व आतरालसार झाडाची सखया -5*2;4.5*2

आणलया हजातील पतयात लाजतडीत गातर त झाडाती जगलया-
७. आवशयक शणखत :-

परथम वरष - लागवडीपरवी व लागवडीनतर ६ महिनयानी (२ डोस मधय) ८ म.
टन / वरष/एकर ।

दसर वरष व तयापढ दरवरषी - ८ म. टन / वरष / एकर
परतयकषात दिलल शणखत -
“. यसायनिक खत आवशयक खत - परथम वरष -

|... 802: २० २०  । कि.गर./एकर//वरष
यासाठी अमोनियम | यरिया| सिगल | मयरट ऑफ | वापर करावा
सलफट किवा सपर फॉसफट | _ पोटश
परथम डोस २० २० २०  । कि.गर.//एकर/वरष
(आवशयक) परण करणयासाठी

परतयकष दिलला
डोस
दसरा डोस २० | 4: _) | __2__)
(आवशयक) कया ०० डड ३४ वि न कि.गर.//एकर//वरष
परण करणयासाठी
परतयकष दिलला
डोस
* दोन डोस मधय दणयात यावा.
परथम डोस २० २० २० कि.गर./ए/वरष
दसरा डोस २० ऱ - 'कि.गर./ए/वरष
सदरचा डोस परण करणयासाठी खालील खताचा वापर करावा.
खत अमोनियम कवा यरीया सिगल सपर | मयरट ऑफ
सलफट फॉसफट पोटश
परथम डोस १०० ४३.४ १२५ र त
दसरा डोस १०७० ४३.४ - -

या वयतिरिकत सपरणा, सफला इ. सारखी खत वापरलयास खालील परमाण पहिलया
वरषी परति एकरी खताची मातरा दयावी.
परथम डोस सपरणा/सजला

१९:१९:१९ - १००किलो
दसरा डोस यरीया - ५० किलो किवा
परथम डोस सफला
१५:१५:१५ - १३३ किलो
दसरा डोस यरीया र ५० किलो

दसर वरष -

वही-१

या तती साठी एन.पी.क. च३५०:१४०:१४० किगर/हक‍टर/वरष किवा १४०:५६:५६ किगर/एकर/वरषमहणजच २८:११.२:११.२ किगर/एकर//पीक ह परमाण वापराव

0: फल; | | पी. | | क: |
२८ ११.२ | ११.२ | कि.गर./एकर/पीक
परण करणयासाठी

यासाठी अमोनियम | यरिया | सिगल | मयरट | वापर करावा

सलफट सपर | ऑफ

किवा फॉसफट| पोटश
परथम डोस पनी ६१ ही १९ | कि.गर./एकर
(आवशयक) /”पीक
परतयकष दिलला
डोख
दसरा डोस गि ४० | ६१ || ० १ ९ । कि.गर./एकर
(आवशयक) /”पीक
परतयकष दिलला

. | डोस शका

तिसरा डोस हशि ४० ।६१ क ० | १९ | कि.गर./एकर
(आवशयक) 'पीक
परतयकष दिलला
डोस
चवथा डोस 70४० ६१ | ९० | १९ | कि.गर./एकर
(आवशयक) 'पीक
परतयकष दिलला
डोस
पाचवा डोस जिती ४० |६१ क खवलि ९. | कि.गर/एकर
(आवशयक) यीव
परतयकष दिलला
डोस

यावयतिरिकत सफला, सपरणा व डि.ए.पी. इ. खत शतकरी वापरतात. शतकऱयानी
सदरची खत वापरलयास तयाची परतयक पीकाला मातरा पढील परमाण असावी.

एन. (नतर) | पी, (सफरद) क. (पालाश)

खताच नाव २८ जनक ११.२ | किगर/एकर /पीक परण
करणयासाठी

सपरणा / सजला | ६० कि. गरम (१९:१९:१९) 4 ३६.५ कि. गरम यरिया
(१९:१९:१९)
सफला (१५:१५:१५)| ७५ किबर. (१५:१५:१५) ५ ३६.५ कि.गरम यरिया

समरथ (१०:२६:२६) | ४३ किर. (१०:२६:२६) ४ ५० कि.गरम यरिया

डी (१८४६०) | २४ किर. (१८:४६:०) * ५०  कि.गरम यरिया । १९ कि. गरम मयरट ऑफ पोटश

परतयकष दिलला डोस
खताच नाव परथम डोस | दसरा डोस | तिसरा डोस | चवथा डोस | पाचवा डोस

सरीबसट - आवशयक डोस २ डोसमधय पालयावर फवारण

पहिला डोस - छाटणीनतर २२-२५ दिवसानी

दसरा डोस - छाटणीनतर ३२-३५ दिवसानी

१ लिटर पाणयात २.५ मिली सरीबसट यापरमाणात एक एकर साठी २५० लिटर
दरावण आवशयक आह.

१ लिटर सरीबसट / एकर / पीक (२ वळसाठी)

३ हिरवळीची खत - ताग, धचा इ ८ कि.गरम / एकर / वरष
परतयकष दिलला डोस
च दिनाक दिलली खत
रक

जविक खत - अझटोबकटर १.६ कि.गर.--६० कि.गर. शणखत/पीक
| (पाच वळा)
परतयकष दिलला डोस

दिनाक न दिलली खत

रासायनिक खत व जविक खत यामधय किमान १५ दिवसाच आतर
असाव. जविक खत, हिरवळीची खत इ. खताचा वापर कलयास रासायनिक खताचा

नतराचा डोस ५०% कमी करावा.

६४-५७

खताचया मातरा छाटणीनतर २-३ पान आलयानतर दणयात यावयात. .
सगोपन गह :-

एक एकर तती बागसाठी किमान ५० > २० फट आकाराच सगोपन गह
असाव. सगोपन गहाचया निरजतकिकरणासाठी सनिटक, असतर तसच बद सगोपन
गह असलयास फॉरमलिनचा वापर करावा
२) असतरच परमाण - १४० मिली दरावण / सकव. फट

१०० लिटर पाणयात ५० गरम असतर मिसळन दरावण २ तासानी फवाराव.

२) सनिटक च परमाण - १४० मिली टरावण / सक. फट
२० लिटर दरावणासाठी - ;
सनिटक - ०.५०० लिटर
ऑकटिवहटर - ५० गरम
, चना - १०० गरम
यापरमाण सगोपन गहाचया आकारानसार दरावण तयार करन सगोपनापरवी
.फवाराव. २
३) फॉरमलिन बाजारामधय ४० टक‍क, ३६ टकक-किवा ३८ टकक कषमतच

*_ दरावण उपलबध असत याच रपातर २ टकक त ४ टकक दरावणात करण

आवशयक असत.
४० टकक फॉरमलिनच २ टकक दरावण तयार करावयाची पधदत

बाजारात उपलबध फॉरमलिन - हव असलल फॉरमलिन
वि (टक‍क) (टक‍क)
र हव असलल "ण हवअसनलतफरमॉलिन |
(टक‍क)

४०-२
"र ९४ भाग पाणी व १ भाग फॉसमलिन,
२
४) कलोराफरकट - १९ लिटर पाणयात १ लिटर कलोरोफकट मिसळाव
महणज २० लिटर दरावण तयार होईल.

यापरमाण सगोपन गहाचया कषतरफळानसार दरावण बनवाव

। * परतयक पीक निघालयानतर लगचच व पढील पीक सर करणयापरवी ४ दिवस
आधी सदरच दरावण फवाराव.

* आधीचया पिकात रोगाचा परादरभाव' आढळलयास वरील दोन'फवारणीचया
मधय एकदा सगोपन गह निरजतककिरणासाठी वरील परमाण फवारणी करावी.
महणज एकण ३ वळा फवारणी करावी.

*: तयाचपरमाण सगोपन साहितय निरजतकिकरणासाठी, सगोपन गहास आवशयक

असललया एकण दरावणाचया २० टकक जासतीतल दरावण तयार करन

%४”१“चना

सगोपन साहितय निरजतक कराव.

बड डिसइनफकटट - विजता, अकश, शक‍ती (परमाण - ६
कि.गरम/1०० अडीपज)

* चॉकी अवसथा - ३ गरम/सक फट * मोठया अळयाची अवसथा
- ४ गरम/सक फट र

आळी कात टाकन उठलयानतर पहिलयादा पाला दणयाचया आधी तसच ५ वया
अवसथचया दसऱया दिवशी पाला दणयापरवी धरळाव. /

* शतकरी बधनो साधारणपण ९०-९५ % आळया कात टाकायला बसलया कि
वरील परमाणातच चना धराळण हि आवशयक असत. यामळ कात टाकन उठललया
आळीला कात टाकन उठलयावर लगचच पाला उपलबध होत नाही व तिची वाढ
थाबत यामळ एकावळला आळयाना कात टाकायला बसविण व कात टाकन उठविण
शक‍य होत. आळी कात टाकन उठलयावर आळीस रोग होव नय यासाठी |
अकश, शक‍ती पावडर धराळण ही आवशयक असत. कारण एकदा रोग झाला तर
रोग बरा करण'शक‍य नसत.

* तयाच बरोबर सगोपन गहातील आसपास रोगाचा परादरभाव होव नय यासाठी १
भाग बलिचीग पावडर व १९ भाग चना मिसळन मिशरण सगोपन गहाचया दारात,
पायऱयावर व भोवताली धरळाव.

|

100 अडीपजासाठी ६. कि.गर. र‍ पावडरच

अवसथनसार परमाण, सदरच परमाण अडीपज सखयनसार वाढवाव.

| [अकर | ] आळयाची अवसथा

परतयकषात वापरणयात यणार परमाण
(पहिल पीक, अडीपज सखया - 9 ४० 3)

परतयकषात वापरणयात यणार परमाण
(दसर पीक, अडीपज सखया - )
|अ.कर. [ आळयाची अवसथा
| _१_| पहिली कात टाकन उठलयानतर खादय दणयाअगोदर

5] »///

पहिली कात टाकन उठलयानतर खादय दणयाअगोदर

दसरी कात टाकन उठलयानतर खादय दणयाअगोदर
तिसरी कात टाकन उठलयानतर खादय दणयाअगोदर

चवथी कात टाकन उठलयानतर खादय दणयाअगोदर
पाचवया आवसथचया दसऱया दिवशी

दसरी कात टाकन उठलयानतर खादय दणयाअगोदर
तिसरी कात टाकन उठलयानतर खादय दणयाअगोदर

1____ वापर]
डिड.
2 यन

चवथी कात टाकन उठलयानतर खादय दणयाअगोदर
पाचवया आवसथचया दसऱया दिवशी

चॉकी सगोपन - (१०० अडीपजासाठी आवशयक बाबी)

॥।
आवसथा आवसथा ।पालयाचया| आवसथसाठी| सरासरी परतयक) टरची | कात ि तापमान | |

। कालावधी | सरासरी | पालयाच | वळला | सखया टकणयाचा 1
| दिवस । वळा | एकण | लागणार |किमान| कालावधी
: परमाण किलो| पालयाच परमाण (तास)
॥। (सरासरी)
1 ३-३११/२ ड २-२१/२| ३००- ह वि ८५ २६-२८
| ी ३५० गरम क
डि २-२१/२) २ रा १-१.२ नि २० | ८५ [२६-२८
। >] किगर हज
| र मोठया आळयाच सगोपन -
(१०० अडीपजासाठी आवशयक बाबी )
आवसथा | पालयाचया |3 सरासरी परतयक आवशयक. कात । । ।

कालावधी | सरासरी | पालयाच | वळला | जागा टाकणयाचा! %
दिवस | वळा | एकण | लागणार | किमान कालावधी
परमाण किलो। पालयाच परमाण। (तास)
(सरासरी)

१४०

* यापकषा जासत जागा उपलबध करन दिलयास अळयाची ।
वाढ चागली होत.

|
* ४ वया आवसथत आळयाना 50   ६५ दिवसाचा जना पाला ।
दण आवशयक आह.

 

                

                                                                                             रशीम शती उदयोग

     शतकरी बधनो आपलयाला माहित आह की सततचया एका पिकामळ व सततचया रासायनिक खताचया वापरामळ जमिनीची उतपादकता कमी होत असत, शतीमालाला निशचित बाजारभाव नाही यामळ शतीमधय सधया अशवासकता यत आह. तयाचबरोबर शतकचयाच सवत:च कषतर कमी होत चालल आह. अशा परिसथितीत कमी कषतरात जासतीत जासत उतपनन ;मिळवण  कावठाची गरज झाली आह. शतकरी बधनो या मखय पीकाबरोबर शतीला परक अस जोडउदयोग करण कावठाची गरज बनली आह. रशीम उदयोग हा शतीवर आधारित रोजगाराची परचड कषमता असलला जोडउदयोग आह. जमीन जवहढी चागली, तवहढ पालयाच उतपनन जासत वहाव यासाठी ;चागली जमीन निवडण व तिची ; काळजी घण ह यशसवी रशीम उदयोगासाठी अतयत गरजच असत. जमिनीची जडणघडण, जलधारणशकती, निचराशकती, सदरिययकत, भसभशीतपणा, योगय साम, दययम सकषम अननदरवयाची उपलबधता, तिचा पोत इ. बाबी जया जमिनीत भरपर आहत, अशा जमिनीच आरोगय चागल आह अस महणता यईल अशाच जमिनीतन चागलया कसदार पालयाच उतपनन घवन या उदयोगातन भरपर फायदा आपण मितठव शकतो, परत आपण नमक तथच दरलकष करतो आणि २-३ वरषात उतपनन कमी झाल महणन लागवड कमी करतो महणनच आपलयावर रशीम उदयोगाचया बाबतीत आतमचितन व आतमपरिकषण करणयाची ववठ आली आह.शतकरी बधनो अधिक उतपनन दणानया वही-१ सारखया ततीचया वाणाची लागवड कलयामळ जमिनीतन अननदरवयाच परचड परमाणात शोषण होत आह. तयामानान जमीनीला अननदरवयाचा परसा समतोल परवठा होत नाही. कवक बचयाचदा फक‍त नतर परविणायया रासायनिक खताचाच परवठा कला जातो तयामछ जमीनीला आवशयक असललया सरव घटकाचा समतोल परवठा होत नाही. तयासाठी माती परिकषण करन तया अहवालानसार अननदरवयाचा समतोल परवठा करण आज काळाची गरज बनली आह. तयाचपरमाण परतयक अननदरवयाची ततीला आवशयकता का आह ह समजन घतल पाहिज व तयानसार खताचया मातरा दण गरजच आह. यासाठी एकातमीक खत वयवसथापन करण गरजच झाल आह. यामधय रासायनिक खत, सदरिय खत, हिरवकीची; जविक खत इ. खताचा वापर होण आज गरजच झाल आह. यामळ जमिनीची सपिकता टिकन रहाणयास मदत होत. रासायनिक खताबरोबर सदरिय खत, हिरवकीची खत, जविक खत इ. खताचा वापर कलयास रासायनिक खताची कारयकषमता वाढत. हिरवळीचया खतामळ जमिनीच भौतिक व रासायनिक गणधरम सधारतात. तयाचबरोबर जमिनीची सपीकता व साम सधारणयासाठी सदरिय खत वापरण आवशयक आह.शतकरी बधनो नतर हा ततीचा मखय अननघटक आह. नतरामनठ ततीची वाढ झपाटयान होत, पानाचा रग हिरवा होतो, पान लसलशीत होतात व ततीचया पानातील परथिनाच परमाण वाढत. नतरामळ पालाश, सफरद तसचअनक मलदरवयाच जासतीत जासत शोषण होत. नतराचया कमतरतमळ पान लालसर होवन वावठतात व गळन पडतात. वरची पान हिरवी व खालची पान पिवककी दिसतात. सफरद मळ;मळाची वाढ लवकर व भरपर होत, यामळ पानातील कारबोहायडरटस च परमाण वाढत, झाड जोमान वाढत. सफरदचया कमतरतमळ पानातला हिरवषणा कमी होतो. नतर व सफरदपरमाणच पालाशच कारय अननयसाधारण आह. यामळ झाड जोमदार वाढतात, रोगपरतिकारक शक‍ती वाढत, याचबरोबर पालयाची परत सधारत. शतकरी बधनो ततीचया झाडाची लागवड कलयानतर साधारणपण ४-५ महिनयानी रशीम किटक सगोपन सर करण अपकषित असत. तती लागवडी बरोबर किटक सगोपनाची दखील शासतरोकत माहिती,असण आज कावठाची गरज आह. किटक सगोपन सर करणयासाठी मखयतवदोन बाबीची आवशयकता असत.       

                                                                                                     रशीम शतकरी

                                                                                             अनिल दौड 9322258842      

                  

                                                                                     किटक सगोपनसाहितय

  २.   
               बरश कटर                                                                                                         चोकी टर

चदरिका

 

 

  चाप कटर

   

हमिडीटी मीटर        

        

रम हिटर

   

                                                कलर

२) किटक सगोपन गह :-

शतकरी मितरानो रशीम आळी ही शीत रक‍ताची असलयामळ

वातावरणातील बदलतया तापमानाचा  अळयावर तवरीत परिणाम होतो, तापमान

वाढलयास चयापचयाचा वग वाढतो व तापमान कमी झालयास या करिया

मदावतात. बचयाच शतकचयाकड अळयाचया सगोपनातील कात टाकणयाची

आवसथा समजनही तापमान व आरदरता सभाळल न गलयास आळया लहान
मोठया होतात व शतकऱयाच नियोजन बारगळत व उतपनन कमी मिळत, यामळ
सगोपन कालावधीत आळयाना आवशयक असलल तापमान व आरदरता
सभाळण ह यशसवी रशीम उदयोगासाठी अतयत आवशयक आह. यासाठी
शासतरोकत पधदतीन किटक सगोपन गह बाधण आवशयक असत.

१) एक एकर ततीची लागवड असलयास शतकऱयानी ५०*२० फट
आकाराच सगोपन गह बाधण आवशयक आह. याचबरोबर रशीम किटक
सगोपन गहातील पहिलया २ अवसथा जयाला चॉकी किटक सगोपन अस
आपण महणतो यासाठी दखील १०*१० फट आकाराची सवततर खोली
असावी यामधय लहान अवसथत आळयाना लागणार तापमान व आरदरता राखण
सहज शकय होत.

२) सगोपन गह परव-पश‍चिम असाव, परवकड दरवाजा व पशचिमकड
खिडकी असावी, तसच दकषिणोततर समोरासमोर खिडकया असावयात यामळ .
सगोपन गहात हवा खळती राहाणयास मदत होत.

३) सगोपन गहाचया भिती १० फट उच व मधली उची १२ फट असावी व
चारही बाजन वहराडा असावा

४) छताला लोखडी अथवा सिमटच पतर असावत मगया व उदरापासन
बचावासाठी खाली फरशी अथवा कोबा करावा.

आपलयाकड बरचस शतकरी ४-५ फटापरयत भित बाधतात व वरती
९०% शडनट लावतात, यामळ सगोपन गहाचया बाधणीचा खरच जरी कमी
होत असला तरी हिवाळयात सगोपन गहात तापमान राखण जिकीरीच होत.
२) किटक सगोपन साहितय :-

१) बरशीग टर - हलली लज अडीपजाचा वापर होत असलयान
बरशीगसाठी बरशीग टर चा वापर कला जातो. साधारणपण ५० अडीपजासाठी १
टर चा वापर कला जातो. बलक बॉकसीगसाठी अडीपज बरशीग टर मधय ठवलया
जातात व अडयातन अळया बाहर आलयानतर या अळया सगोपनासाठी किटक
सगोपन टर किवा चॉकी टर मधय ठवणयात यतात.

२) किटक सगोपन टर - लाकडी अथवा पलासटीकच ३*५फट

आकाराच सगोपन टर असावत. १०० अडीपजासाठी पहिलया २ अवसथकरिता
किमान ८ टर असण आवशयक आह.

३) पान कापणयाचा लाकडी पाट - चॉकी आवसथतील आळयाना
पाला कापन टाकणयासाठी लाकडी पाटाचा उपयोग करावा.

४) पान कापणयाचया सऱया - चॉकी अवसथतील आळयाना पाला
कापन टाकणयासाठी ६-१२ इच लाबीची धारदार लोखडी सरी असावी.

५) हायगरोमीटर - किटक सगोपन गहातील तापमान व आरदरता
पहाणयासाठी याचा उपयोग कला जातो. यामळ आपलयाला खोलीमधय
आवशयक असलल तापमान व आरदरता कायम ठवणयास मदत होत.

६) चदरिका - आळया कोषावर आलयानतर कोष तयार करणयासाठी
चदरिकचा वापर कला जातो. १०० अडीपजासाठी साधारणपण १००
चदरिकाची आवशयकता असत. सधारित दबार जातीचया १०० अडीपजामधय
अळयाची सखया जासत असलयान अशा सगोपनामधय १०० ऐवजी १५०
चदरिकाची आवशयकता असत.

साधारणपण पहिलया वरषी लागवड झालयानतर ४-५ महिनयानी
शतकऱयाना पहिल पीक सर करता यत व तयानतर परतयक ४५ दिवसानी
शतकरी पढच पीक घव शकतात. यासाठी मातर पहिल पीक निघालयाबरोबर
लगचच शतकऱयानी तती बागची आतरमशागत करन खत दण व पाणी दण
अपकषित असत.
किटक सगोपन - किटक सगोपन गहात सगोपनापरवी व सगोपन
कालावधीत सवचछता न राखलयास आळया सहजासहजी रोगाना बळी पड
शकतात यासाठी परतयक पीक निघालयानतर महणज कोष निघालयानतर
सगोपन गह, साहितय व परिसर निरजतक करण आवशयक असत. यासाठी
फॉरमलिन, सनिटक, कलरोफकट, असतर यासारखया औषधाचा वापर कला
जातो याचबरोबर बलिचीग पावडर, चना इ चाही वापर निरजतकीकरणासाठी
कला जातो. सगोपन कालावधीत विजता, अकश सारखया बड
डिसइनफकटटचा वापर कला जातो.
अडीपजाची काळजी - जिलहयात अडीपज निरमीती कदर नसलयामळ.

शतकऱयानी सगोपन सर करणयापरवी ८-१५ दिवस अगोदर अडीपजाची
मागणी करावी महणज वळत सगोपन सर करता यत.

१) सगोपनासाठी कारयालयातन अडीपज आणताना अडीपजाची वहातक
सकाळी किवा सधयाकाळी करावी.

२) दपारचया वळला उनहात अडीपजाची वहातक कर नय. कारण उषणतमळ
आतील जीव बाहर यणयापरवी अडयातच मरणयाची भिती असत.

३) बसमधन परवास करताना वरती परवासी सामान ठवतात तथ अडीपज ठव
नयत तसच डरायवहरचया कबीन मधय बस नय.

४) मोटारसायकलन परवास करताना मोटारसायकलचया डिकीमधय अडीपज
ठव नयत. कारण अडयाना खळती हवा मिळण गरजच असत. बाजाराचया
पिशवीत किवा इतर सामानात अडीपज ठव नय.

५) उनहाळयात अडीपज वहातक करताना ओल फडक गडाळन घयाव.
शकयतो अडीपज वहातकिसाठी कापडी पिशवी वापरावी.

६) पावसात अडीपज वहातक कर नय

७) मगया, पालीपासन अडीपजाच सरकषण कराव. यासाठी घरी अडीपज
आणलयानतर पिशवीमधय भितीला टागन न ठवता टर मधय ठवावत. टर सटड वर
ठवन तयाच पाय वाटयामधय ठवन तयामधय पाणी घालाव.

* बलक बॉकसिग (अडी उबविणयासाठी परकरिया त महतव) -
एक मादी पतग २४ तासात ५००-५५० अडीपज घालत असत तयामळ मादी
पतगन घातलल पहिल अड व शवटच अड यामधय २४ तासाचा फरक असतो
यामळ एकावळी सरव अडयातन आळया बाहर यत नाही यासाठी शतकऱयाना
सगोपनासाठी अडीपज परापत झालयानतर एकावळी सरव आळया बाहर
यणयासाठी अडयाना बरशीग टर मधय ठवन बलक बॉकसिग करण अतयत
आवशयक असत. अडयाचया पीनहड सटजला महणज अडयाचा रग बदललला
दिसला (अडी फटणयाचया २४ तास आधी) कि अडयाना बलक बॉकसिग करण
महणज काळया बॉकस मधय ठवण किवा काळया कापडाखाली झाकन ठवण
आवशयक असत. यामळ जया अळीची वाढ झालली असल ती आळी

अधारामळ बाहर यत नाही व जयाची वाढ झालली नसत तयाची वाढ होत व
एकावळी सरव आळया बाहर यतात. यासाठी शतकऱयानी अडीपज घताना
तातरिक करमचाऱयाकडन हचिग डट महणज अडयातन आळया किती तारखला
बाहर यणार आहत माहिती करन घण अतयत आवशयक असत.
बरशीग (रशीम अडी फटलयानतर टर मधय घण) -

 

बलब लावन ३०-३५ मिनीटानी बरशीग घयाव. बरशीग घतलयानतर रशीम
आळयाच सगोपन सर होत. बरशीग शक‍यतो सकाळी ९-१० चया दरमयान
घयाव. चॉकी अवसथतील रशीम आळया अतयत नाजक असतात तयामळ तयाना
कोवळा पाला बारीक कापन खायला घालावा लागतो. ही पान अतिशय मऊ व
लसलशीत असतात व यात पाणी, परथिन व शरकरा याच परमाण जासत असत.
तिसऱया अवसथपासन अळयाना फादया तोडन खायला घालतात.
चवथया अवसथपरयत आळयाना किमान दोन वळा पाला व पाचवया अवसथला
तीन वळा पाला घालण आवशयक असत. रशीम आळया तयाचया जिवनचकरात
आवशयक असललया पालयापकी ९०% पाला पाचवया अवसथत खात
असतात. यामळ सगोपन कालावधीत शतकऱयाला पाचवया अवसथला फकत
जासत काम कराव लागत असत. हा कालावधी साधारणपण ६-७ दिवसाचा
असतो. सगोपन कालावधीत सगोपन गहाच तापमान व आरदरता राखण व
आळयाचया वाढीसाठी परशी जागाउपलबध करन दण ही आवशयक असत. या
कालावधीत पहिल २०-२२ दिवस आळया पाला खातात व तयानतर कोषावर
जातात. या २०-२२ दिवसाचया कालावधीत आळया ५ अवसथतन जातात.
पहिलया अवसथतन दसऱया अवसथत जाताना आळी सापापरमाण कात टाकत.
या कालावधीत आळी पाला खात नाही. एकावळला अडयातन आळी बाहर
आलयास आळयाना एका वळला कात टाकायला बसविण व एका वळला कात
टाकन उठविण शक‍य होत यामळ एकावळला आळया कोषावर जाणयास मदत
होत.
आळीची कात अवसथा - आळी कात का टाकत याची माहिती दखील

शतकऱयाना असण अतयत गरजच आह. शतकरी बधनो आळीचया तवचमधय
तनयता हा गणधरम नसलयामळ एका ठराविक मरयादपरयतच तवचा वाढत
तयानतर तवचची वाढ थाबत यामळ आळी ताणलयासारखी होत तिला चमक
यत यामळ आळीची हि तवचा जावन दसरी तवचा यत. या कालावधीच ३ भागात
विभाजन करता यईल.

१) कात टाकणयापरवीची अवसथा :- या अवसथत आळीची भक
मदावत, हालचाल मदावत, आळीच डोक फगीर होत, तोड लहान होत, तवचा
ताणलयासारखी होत व तिला चमक यत.

२) परतयकष कात टाकणयाची  :- आळी परशनचिनहाचया
आकारात शात बसत; पाला खात नाही व सथिर असत. तिची हालचाल थाबत.
३) कात टाकन उठलयानतरची अवसथा :- या अवसथत आळी
पनहा पालयाचया शोधात हालचाल सर करत, तिचया डोकयाचा आकार कमी
होतो तोड मोठ होत, तिचया तवचचा रग बदलतो.

ही माहिती शतकऱयाना अनभवातन व निरीकषणातन यत असत. तवचा

नविन असलयान हि आळीची नाजक अवसथा असत. यामळ आळी रोगाला
पटकन बळी पड शकत. यामळ ९०% आळया कात टाकायला बसलया कि
आळयावर चना धरळण आवशयक असत व कात टाकन उठलयानतर विजता,
अकश पावडर किवा शक‍ती पावडर धरळावी लागत. आळया कात टाकायचया
आधी व कात टाकन उठलयावर पाला कमी खात असतात यामळ कात
टाकयचया आधी व कात टाकन उठलयावर पहिला पाला कमी घालावा महणज
पाला वाया जात नाही. शतकऱयाना कात टाकायला बसणारी अळी, कात
टाकायला बसलली.आळी व कात टाकन उठलली आळी ओळखता आली कि
या उदयोगातील कलिषटता सपली अस समजाव.

 

आळीची कोषावसथा :- पाचवया आवसथनतर आळी कोषावर जात,
आळी कोषावर गली की, आपल काम सपल अस शतकऱयाना वाटत, पण
परतयकषात या कालावधीत दखील विशष काळजी घण आवशयक असत.

१) या अवसथत आळी मोठया परमाणात मतर, विषठा, शवसन व बाषप (अळीन
तोडातन सोडलली लाळ तीच धागयात रपातर होताना) यासवरपात पाणी

बाहर टाकत असत यामळ या कालावधीत सगोपन गह हवशीर असण
आवशयक असत.
२) सगोपन गहातील तापमान जासत वाढणार नाही व कमी होणार नाही
याचीही काळजी घण आवशयक असत. कारण तापमान जासत असलयास धागा
जाड यतो व लाबी कमी मिळत व तापमान कमी असलयास धागा बारीक व
जासत लाब होतो.
३) चदरिकवर आळयाची जासत गरदी होणार नाही याची काळजी घयावी. एका
पलासटीक चदरिकवर ३००-४०० आळया सोडावयात कोष तयार झालयानतर,
कोष वहातक करताना दाबल जाणार नाहीत. याची काळजी घयावी.

शतकऱयानी अडीपज आणणयापासन तसच चॉकी अवसथपासन
आळवाची योगय काळजी घतलयास व शासतरोकत पधदतीन सगोपन कलयास
शतकऱयाना परतयक पीकात जासतीत जासत उतपनन मिळल यात शका नाही.
जयापरमाण मल जनमलयानतर तयाचया खाणयाचया सवयी व तयाची भक ही मल
जसजस मोठ होईल तशी बदलत जात, तयाचा आहार वाढतो, तयाचपरमाण
रशीम अळयाच आह.

या सरव खप छोटया छोटया बाबी लकषात ठवन उदयोग करण आवशयक
असत. या परतयक बाबीला एक शासतरीय कारण आह पण कधी वळ अभावी तर
कधी कटाळा आलयान शतकरी “तयाला काय होत'? अस महणतात आणि
तथच अधोगती सर होत तयामळ शतकऱयानी वळातवळ काढन सरव तातरिक
बाबीची माहिती घयावी व आपण यातील किती टकक बाबी अगिकारतो व ह सरव
आवशयक का आह याची माहिती घयावी यासाठी कलला हा छोटासा परयतन,
धनयवाद !

तती पानावरील ठिपका पानावरील बरशी तती पानावरील ताबरा
रोग

१. तती पानावरील ठिपका रोग

सरकोसपोरा मोरीकोला या  बरशीमळ होतो. तती पानाचया दोनही बाजस

पिववठसर तपकिरी ठिपक दिसतात. परादरभाव जन त नोवहबर या महिनयात

दिसतो.

4 उपाय - १. ततीचया झाडामधय योगय अतर असाव. २. पाला वळत
वापरावा.

१. रोग मोठया परमाणात आढकलयास ०.२% बाविसटन तती पानावर फवाराव.
फवारणीनतर पाला २० दिवसानी वापरावा.

२. पानावरील बरशी

फायलकटिनीया कोरीलिया या बरशीमळ होतो. परादरभाव पावसाबठा व हिवाबठा

या कालावधीत होतो. ततीची पान वळत वापरली गली नाही व बागत परसा

परकाश नसल तर रोग होतो.

*: उधाय - १. ततीचया झाडामधय योगय अतर असाव. २. पाला वबठत
वापरावा. ३. ०.२% बाविसटन किवा ०.२% डायनोकप बरशीनाशकाच
दरावण तती पानावर फवाराव. फवारणीनतर पाला २० दिवसानी वापरावा.

३. तती पानावरील ताबरा सिरोटोलीयम
फिसी या बरशीमळ होतो. पानावर गोलाकार तपकिरी अनक चटट दिसतात.
परादरभाव ऑगसट त फबरवारी या कालावधीत होतो.

* उपाय -१. ततीचया झाडामधय अतर असाव. २. पाला वळत वापरावा
जासत जन होव दव नय. ३.०.२% कवच तती पानावर फवाराव.

सगोपन कालावधीत यणाऱया अडचणी
व आळीवरील रोग -

तती पानावर किवा बागचया आसपास कोणी पसटीसाइड मारल असलयास व
तो पाला आळयाना खायला दिलला असलयास पसटीसाइड चया कषमतनसार
६-१२ तासात आळया उलटी करायाला लागतात व मरतात. तयाचपरमाण
तबाखचया हातान अळयाना पाला दिलयास किवा तबाखचा हात अळयाना
लागलयास किवा मगया मारणयासाठीची पावडर, खडची पावडर अळया
उडालयास अळया सगोपन कालावधीत मरतात व तया आपोआप कशा मलया
ह शतकऱयाचया लकषात यत नाही

 

.

९) तती लागवड :-

3. लागवडीच आतर व आतरालसार झाडाची सखया -5*2;4.5*2

आणलया हजातील पतयात लाजतडीत गातर त झाडाती जगलया-
७. आवशयक शणखत :-

परथम वरष - लागवडीपरवी व लागवडीनतर ६ महिनयानी (२ डोस मधय) ८ म.
टन / वरष/एकर ।

दसर वरष व तयापढ दरवरषी - ८ म. टन / वरष / एकर
परतयकषात दिलल शणखत -
“. यसायनिक खत आवशयक खत - परथम वरष -

|... 802: २० २०  । कि.गर./एकर//वरष
यासाठी अमोनियम | यरिया| सिगल | मयरट ऑफ | वापर करावा
सलफट किवा सपर फॉसफट | _ पोटश
परथम डोस २० २० २०  । कि.गर.//एकर/वरष
(आवशयक) परण करणयासाठी

परतयकष दिलला
डोस
दसरा डोस २० | 4: _) | __2__)
(आवशयक) कया ०० डड ३४ वि न कि.गर.//एकर//वरष
परण करणयासाठी
परतयकष दिलला
डोस
* दोन डोस मधय दणयात यावा.
परथम डोस २० २० २० कि.गर./ए/वरष
दसरा डोस २० ऱ - 'कि.गर./ए/वरष
सदरचा डोस परण करणयासाठी खालील खताचा वापर करावा.
खत अमोनियम कवा यरीया सिगल सपर | मयरट ऑफ
सलफट फॉसफट पोटश
परथम डोस १०० ४३.४ १२५ र त
दसरा डोस १०७० ४३.४ - -

या वयतिरिकत सपरणा, सफला इ. सारखी खत वापरलयास खालील परमाण पहिलया
वरषी परति एकरी खताची मातरा दयावी.
परथम डोस सपरणा/सजला

१९:१९:१९ - १००किलो
दसरा डोस यरीया - ५० किलो किवा
परथम डोस सफला
१५:१५:१५ - १३३ किलो
दसरा डोस यरीया र ५० किलो

दसर वरष -

वही-१

या तती साठी एन.पी.क. च३५०:१४०:१४० किगर/हक‍टर/वरष किवा १४०:५६:५६ किगर/एकर/वरषमहणजच २८:११.२:११.२ किगर/एकर//पीक ह परमाण वापराव

0: फल; | | पी. | | क: |
२८ ११.२ | ११.२ | कि.गर./एकर/पीक
परण करणयासाठी

यासाठी अमोनियम | यरिया | सिगल | मयरट | वापर करावा

सलफट सपर | ऑफ

किवा फॉसफट| पोटश
परथम डोस पनी ६१ ही १९ | कि.गर./एकर
(आवशयक) /”पीक
परतयकष दिलला
डोख
दसरा डोस गि ४० | ६१ || ० १ ९ । कि.गर./एकर
(आवशयक) /”पीक
परतयकष दिलला

. | डोस शका

तिसरा डोस हशि ४० ।६१ क ० | १९ | कि.गर./एकर
(आवशयक) 'पीक
परतयकष दिलला
डोस
चवथा डोस 70४० ६१ | ९० | १९ | कि.गर./एकर
(आवशयक) 'पीक
परतयकष दिलला
डोस
पाचवा डोस जिती ४० |६१ क खवलि ९. | कि.गर/एकर
(आवशयक) यीव
परतयकष दिलला
डोस

यावयतिरिकत सफला, सपरणा व डि.ए.पी. इ. खत शतकरी वापरतात. शतकऱयानी
सदरची खत वापरलयास तयाची परतयक पीकाला मातरा पढील परमाण असावी.

एन. (नतर) | पी, (सफरद) क. (पालाश)

खताच नाव २८ जनक ११.२ | किगर/एकर /पीक परण
करणयासाठी

सपरणा / सजला | ६० कि. गरम (१९:१९:१९) 4 ३६.५ कि. गरम यरिया
(१९:१९:१९)
सफला (१५:१५:१५)| ७५ किबर. (१५:१५:१५) ५ ३६.५ कि.गरम यरिया

समरथ (१०:२६:२६) | ४३ किर. (१०:२६:२६) ४ ५० कि.गरम यरिया

डी (१८४६०) | २४ किर. (१८:४६:०) * ५०  कि.गरम यरिया । १९ कि. गरम मयरट ऑफ पोटश

परतयकष दिलला डोस
खताच नाव परथम डोस | दसरा डोस | तिसरा डोस | चवथा डोस | पाचवा डोस

सरीबसट - आवशयक डोस २ डोसमधय पालयावर फवारण

पहिला डोस - छाटणीनतर २२-२५ दिवसानी

दसरा डोस - छाटणीनतर ३२-३५ दिवसानी

१ लिटर पाणयात २.५ मिली सरीबसट यापरमाणात एक एकर साठी २५० लिटर
दरावण आवशयक आह.

१ लिटर सरीबसट / एकर / पीक (२ वळसाठी)

३ हिरवळीची खत - ताग, धचा इ ८ कि.गरम / एकर / वरष
परतयकष दिलला डोस
च दिनाक दिलली खत
रक

जविक खत - अझटोबकटर १.६ कि.गर.--६० कि.गर. शणखत/पीक
| (पाच वळा)
परतयकष दिलला डोस

दिनाक न दिलली खत

रासायनिक खत व जविक खत यामधय किमान १५ दिवसाच आतर
असाव. जविक खत, हिरवळीची खत इ. खताचा वापर कलयास रासायनिक खताचा

नतराचा डोस ५०% कमी करावा.

६४-५७

खताचया मातरा छाटणीनतर २-३ पान आलयानतर दणयात यावयात. .
सगोपन गह :-

एक एकर तती बागसाठी किमान ५० > २० फट आकाराच सगोपन गह
असाव. सगोपन गहाचया निरजतकिकरणासाठी सनिटक, असतर तसच बद सगोपन
गह असलयास फॉरमलिनचा वापर करावा
२) असतरच परमाण - १४० मिली दरावण / सकव. फट

१०० लिटर पाणयात ५० गरम असतर मिसळन दरावण २ तासानी फवाराव.

२) सनिटक च परमाण - १४० मिली टरावण / सक. फट
२० लिटर दरावणासाठी - ;
सनिटक - ०.५०० लिटर
ऑकटिवहटर - ५० गरम
, चना - १०० गरम
यापरमाण सगोपन गहाचया आकारानसार दरावण तयार करन सगोपनापरवी
.फवाराव. २
३) फॉरमलिन बाजारामधय ४० टक‍क, ३६ टकक-किवा ३८ टकक कषमतच

*_ दरावण उपलबध असत याच रपातर २ टकक त ४ टकक दरावणात करण

आवशयक असत.
४० टकक फॉरमलिनच २ टकक दरावण तयार करावयाची पधदत

बाजारात उपलबध फॉरमलिन - हव असलल फॉरमलिन
वि (टक‍क) (टक‍क)
र हव असलल "ण हवअसनलतफरमॉलिन |
(टक‍क)

४०-२
"र ९४ भाग पाणी व १ भाग फॉसमलिन,
२
४) कलोराफरकट - १९ लिटर पाणयात १ लिटर कलोरोफकट मिसळाव
महणज २० लिटर दरावण तयार होईल.

यापरमाण सगोपन गहाचया कषतरफळानसार दरावण बनवाव

। * परतयक पीक निघालयानतर लगचच व पढील पीक सर करणयापरवी ४ दिवस
आधी सदरच दरावण फवाराव.

* आधीचया पिकात रोगाचा परादरभाव' आढळलयास वरील दोन'फवारणीचया
मधय एकदा सगोपन गह निरजतककिरणासाठी वरील परमाण फवारणी करावी.
महणज एकण ३ वळा फवारणी करावी.

*: तयाचपरमाण सगोपन साहितय निरजतकिकरणासाठी, सगोपन गहास आवशयक

असललया एकण दरावणाचया २० टकक जासतीतल दरावण तयार करन

%४”१“चना

सगोपन साहितय निरजतक कराव.

बड डिसइनफकटट - विजता, अकश, शक‍ती (परमाण - ६
कि.गरम/1०० अडीपज)

* चॉकी अवसथा - ३ गरम/सक फट * मोठया अळयाची अवसथा
- ४ गरम/सक फट र

आळी कात टाकन उठलयानतर पहिलयादा पाला दणयाचया आधी तसच ५ वया
अवसथचया दसऱया दिवशी पाला दणयापरवी धरळाव. /

* शतकरी बधनो साधारणपण ९०-९५ % आळया कात टाकायला बसलया कि
वरील परमाणातच चना धराळण हि आवशयक असत. यामळ कात टाकन उठललया
आळीला कात टाकन उठलयावर लगचच पाला उपलबध होत नाही व तिची वाढ
थाबत यामळ एकावळला आळयाना कात टाकायला बसविण व कात टाकन उठविण
शक‍य होत. आळी कात टाकन उठलयावर आळीस रोग होव नय यासाठी |
अकश, शक‍ती पावडर धराळण ही आवशयक असत. कारण एकदा रोग झाला तर
रोग बरा करण'शक‍य नसत.

* तयाच बरोबर सगोपन गहातील आसपास रोगाचा परादरभाव होव नय यासाठी १
भाग बलिचीग पावडर व १९ भाग चना मिसळन मिशरण सगोपन गहाचया दारात,
पायऱयावर व भोवताली धरळाव.

|

100 अडीपजासाठी ६. कि.गर. र‍ पावडरच

अवसथनसार परमाण, सदरच परमाण अडीपज सखयनसार वाढवाव.

| [अकर | ] आळयाची अवसथा

परतयकषात वापरणयात यणार परमाण
(पहिल पीक, अडीपज सखया - 9 ४० 3)

परतयकषात वापरणयात यणार परमाण
(दसर पीक, अडीपज सखया - )
|अ.कर. [ आळयाची अवसथा
| _१_| पहिली कात टाकन उठलयानतर खादय दणयाअगोदर

5] »///

पहिली कात टाकन उठलयानतर खादय दणयाअगोदर

दसरी कात टाकन उठलयानतर खादय दणयाअगोदर
तिसरी कात टाकन उठलयानतर खादय दणयाअगोदर

चवथी कात टाकन उठलयानतर खादय दणयाअगोदर
पाचवया आवसथचया दसऱया दिवशी

दसरी कात टाकन उठलयानतर खादय दणयाअगोदर
तिसरी कात टाकन उठलयानतर खादय दणयाअगोदर

1____ वापर]
डिड.
2 यन

चवथी कात टाकन उठलयानतर खादय दणयाअगोदर
पाचवया आवसथचया दसऱया दिवशी

चॉकी सगोपन - (१०० अडीपजासाठी आवशयक बाबी)

॥।
आवसथा आवसथा ।पालयाचया| आवसथसाठी| सरासरी परतयक) टरची | कात ि तापमान | |

। कालावधी | सरासरी | पालयाच | वळला | सखया टकणयाचा 1
| दिवस । वळा | एकण | लागणार |किमान| कालावधी
: परमाण किलो| पालयाच परमाण (तास)
॥। (सरासरी)
1 ३-३११/२ ड २-२१/२| ३००- ह वि ८५ २६-२८
| ी ३५० गरम क
डि २-२१/२) २ रा १-१.२ नि २० | ८५ [२६-२८
। >] किगर हज
| र मोठया आळयाच सगोपन -
(१०० अडीपजासाठी आवशयक बाबी )
आवसथा | पालयाचया |3 सरासरी परतयक आवशयक. कात । । ।

कालावधी | सरासरी | पालयाच | वळला | जागा टाकणयाचा! %
दिवस | वळा | एकण | लागणार | किमान कालावधी
परमाण किलो। पालयाच परमाण। (तास)
(सरासरी)

१४०

* यापकषा जासत जागा उपलबध करन दिलयास अळयाची ।
वाढ चागली होत. |
* ४ वया आवसथत आळयाना 50   ६५ दिवसाचा जना पाला ।
दण आवशयक आह.